Sint Jacobshof 1
Hofjeswoningen
Bossche monumenten
Intact en tevens een afsluiting
door Ed Hupkens
De Mgr. Prinsenstraat is een zijstraat van de Hinthamerstraat. De Mgr. Prinsenstraat doorlopend, komt men uit in de Sint-Jacobshof. Dit complex met 44 hofjeswoningen werd begin dertiger jaren van de twintigste eeuw gebouwd in opdracht van de R.K. Parochie van Sint-Jacob. Het ontwerp van de woningen werd geleverd door de architect C.M. Evers. Het blok aan de Mgr. Prinsenstraat werd omstreeks 1934 aan de westzijde uitgebreid met een hoekwoning. In 1993 werd het hofje gedeeltelijk gerenoveerd. De dubbele, open poortbogen aan de noordzijde van de Sint-Jacobshof hebben prachtige kruisribgewelven. Foto: Josephine Peren.De westelijke begrenzing van het woonhofje wordt gevormd door een tak van de Binnendieze (Groote Stroom). Aan de oostelijke zijn de panden rug aan rug gesitueerd met een woningblok van latere bouwdatum aan de Bethaniestraat. Aan de zuidelijke zijde wordt het complex begrensd door een tuin, behorend bij het aan de Papenhulst gelegen, voormalig ziekenhuis Joannes de Deo. De dubbele, open poortbogen aan de noordzijde hebben prachtige kruisribgewelven. Beide onderdoorgangen zijn zo geplaatst, dat ze het hofje intact laten en tegelijkertijd een afsluiting vormen. Het plein in het midden van het hofje is voorzien van sierbestrating in klinkers. In het midden van het plein is een plantsoen. In 1931 werd het hofje geopend, de eerste bewoners waren senioren. In een latere periode werden de huisjes ook bestemd voor patiënten van psychiatrisch ziekenhuis Reinier van Arkel, een begeleid wonen avant la lettre. Sinds mei 2001 staat het hele complex geregistreerd als rijksmonument. Volgens het inspectierapport bezit het geheel aan hofjeswoningen aan de Sint-Jacobshof cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling. Het vormt een illustratie van volkswoningbouw, gefinancierd door een rooms-katholieke parochie. Het complex bezit architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere, op de Amsterdamse School gebaseerde ornamentiek en vanwege het materiaalgebruik. Het bezit ensemblewaarde vanwege de bijzondere wijze van inrichting, gaafheid en typologische zeldzaamheid. | 27 |
Stadsblad woensdag 27 maart 2019 | 27
Rijksmonument
Sint Jacobshof 1
InleidingDe hofjeswoningen zijn gelegen in twee woningenblokken, die het Sint Jacobshofje aan de oostelijke en westelijke zijde afsluiten. De woningen in het westelijke blok liggen met de achtergevel aan de Dieze, de woningen in het oostelijke blok zijn rug aan rug gesitueerd met een woningenblok aan de Bethaniëstraat. De blokken zijn onderverdeeld in eenheden met twee bovenwoningen en twee benedenwoningen -qua indeling identiek- met een gezamelijke ingang, waarachter een portaal met trappenhuis voor de bovenwoningen. De woningen werden omstreeks 1930 gebouwd, in een regionale variant van de Amsterdamse School stijl. Opdrachtgever was de Rooms-Katholieke parochie Sint Jacob. De woningen werden in 1993 gerenoveerd. Hierbij bleef de oorspronkelijke dispositie in hoofdlijnen gehandhaafd. In de achtergevel werden ramen en deuren vernieuwd.OmschrijvingDe hofjeswoningen hebben een rechthoekige plattegrond. Twee bouwlagen onder zadeldak, gedekt met verbeterde Hollandse pannen, aan de achterzijde een gedeelte onder plat. Bakgoot boven voor- en achtergevel. De gevels zijn opgetrokken in baksteen. De ingangspartij van de woningen bestaat uit een paneeldeur met vierkant negenruits raam. Vierruits bovenlicht. Boven de ingangspartij, ter hoogte van het trappenhuis een hoog, smal venster met kleine roedenverdeling, boven de gevel doorlopend in een door een keperboog afgesloten dakkapel. De kamers zijn aan de zijde van het hofje voorzien van brede vensters met schuiframen, met kleine roedenverdeling in de bovenlichten. Op de begane grond zijn deze voorzien van onderluiken. Ter hoogte van de voormalige toiletten op de begane grond kleine éénruits vensters met een ruitvormige omlijsting in siermetselwerk. Op de bovenverdieping kleine ronde vensters.In het westelijke blok (Sint Jacobshofje 25-44) zijn de raampartijen in de aan de Dieze gelegen achtergevel gewijzigd: ter plaatse van de slaapkamer een moderne beglaasde deur met bovenlicht, op de bovenverdieping stalen balkons. Hier moderne vensters. In het oostelijke blok (Sint Jacobshofje 1-20) is de achtergevel ter plaatse van de slaapkamers uitgebouwd. Ter plaatse van de woonkamer vensters met moderne ramen. Inwendig bleef de oorspronkelijke indeling van de hofjeswoningen in hoofdlijnen gehandhaafd. Per vier woningen een centrale entree met trappenhuis voor de bovenwoningen. Aan de voorzijde een woonkamer, aan de achterzijde twee kleinere vertrekken voor de slaapkamer en berging. De toiletten waren voorheen tegen de voorgevel gesitueerd. Na de renovatie werden toilet/doucheruimtes in de slaapkamers en een keukenblok in de woonkamers aangebracht. WaarderingDe hofjeswoningen aan het Sint Jacobshofje zijn van algemeen belang. De woningen bezitten cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische en geestelijke ontwikkeling: zij vormen een goed voorbeeld van volkswoningbouw, gefinancierd door een Rooms-Katholieke parochie. Voorts illustreren zij een typologische ontwikkeling: zij vormen een voorbeeld van gesloten bebouwing met woonhuizen rondom een gemeenschappelijke open ruimte, een karakteristieke vorm van volkswoningbouwcomplexen in de eerste helft van deze eeuw en een actualisering van het hofjesthema in een historische binnenstad. De hofjeswoningen hebben architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere, op de Amsterdamse School gebaseerde ornamentiek en vanwege het bijzondere materiaalgebruik. De hofjeswoningen bezitten ensemblewaarde als essentieel onderdeel van het Sint Jacobshofje, dat cultuurhistorisch en architectuurhistorisch van nationaal belang is. De hofjeswoningen zijn tot slot van belang vanwege de gaafheid van het exterieur. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Adresboeken
Sint Jacobshof 1
Sint Jacobshof 1 (????)
| 1928 | M.A. Heijmans |
Bossche Encyclopedie |